اورژانس

فشارخون بالا بیماری تقریبا شایع در دنیاست طوری که سازمان جهانی بهداشت در گزارش خود در سال 2012 در ژنو بیان می کند که از هر سه نفر بزرگسال در دنیا یک نفر مبتلا به فشار خون بالاست.طبق این گزارش تقریبا نیمی از علل مرگ های ناشی از سکته های مغزی و بیماری های قلبی مرتبط با فشار خون بالا است. مسعود قاسمي متخصص قلب و عروق در گفتگو با خبرنگار روابط عمومي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي بیان می کند که از هر 5 ايراني يك نفر فشارخون دارد و حدود 50 درصد از اين افراد نمي‌دانند مبتلا به بيماري فشارخون هستند. ایشان اضافه می کنند اگر به اين عده از مردم افرادي كه مي‌دانند فشارخون دارند و از درمان آن امتناع مي‌كنند يا افرادي كه درست درمان نمي‌شوند را هم اضافه كنيم ملاحظه مي‌كنيم از نقطه نظر ايمني مردم از اين بيماري در سطح مطلوبي قرار نداريم.

(سه شنبه ١١ خرداد ١٣٨٩ / شماره : ١٣٤٦٨)

فشار خون بالا "قاتل خاموش" نامیده می شود زیرا اغلب هیچ نشانه و یا نشانه های هشداری نشان نمی دهد و بسیاری از مردم متوجه نمی شوند که مبتلا هستند. به همین دلیل مهم است که فشار خون خود را به طور منظم چک کنیم.خبر خوب این است که شما می توانید اقداماتی برای جلوگیری از فشار خون بالا و یا درمان آن اگر در حال حاضر مبتلا هستید انجام دهید.

فشار خون نیروی خون در مقابل دیواره شریان ها ست که باعث گردش خون در سراسر بدن می شود. فشار خون به طور طبیعی در شبانه روز بالا و پایین میرود اما اگر برای مدت زمان طولانی  بالا باقی بماند می تواند باعث مشکلات سلامتی شود.

اندازه گیری فشار خون روشی سریع و بدون درد است. دکتر یا همکارش کاف فشار سنج را دور بازوی شما می پیچد و آن را باد می کند و سپس به آرامی باد آن را خالی می کند و همزمان با گوشی پزشکی نبض شما را سمع می کند و به عدد روی دستگاه نگاه می کند.واحد اندازه گیری فشارخون  میلی متر جیوه است.

با استفاده از دو عدد فشار خون اندازه گیری شده ثبت می شود. شماره اول (سیستولیک) نشان دهنده فشار در رگ های خونی شما وقتی قلب شما می تپد و شماره دوم (دیاستولیک) نشان دهنده فشار در رگ های خونی شما هنگامی که قلب در استراحت بین دو ضربه است. اگر در اندازه گیری فشار سیستولیک شما 120 و فشار دیاستولیک 80 باشد می گویند "120 روی80" و یا می نویسند "80/120".

اثرات فشار خون بالا

فشار خون بالا می تواند سلامت شما را از راه های گوناگون تهدید کند.به عنوان مثال، می تواند باعث سخت شدن عروق کرونری (سرخرگ های قلبی)، کاهش جریان خون و اکسیژن به قلب شود که این نیز به نوبه خود باعث شرایط زیر می شود:

• درد قفسه سینه(آنژین قلبی)

• نارسایی قلب، (شرایطی که قلب نمی تواند خون و اکسیژن کافی به اندام های دیگر پمپ کند.)

• حمله قلبی (هنگامی رخ میدهد که جریان خون به قلب شما مسدود شده است و سلول های ماهیچه ای قلب از کمبود اکسیژن می میرند)

فشار خون بالا همچنین می تواند باعث انسداد گردش خون مغزی و سکته شود.

عوامل خطر:

برخی از شرایط و شیوه های زندگی می تواند منجر به افزایش فشارخون شود.

الف) شرایط خاص

در افراد مسن فشارخون تمایل به افزایش دارد. علاوه بر این، برخی از شرایط پزشکی نیز می تواند باعث افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالاشود.

مرحله قبل از افزایش فشارخون(Prehypertension)

 در این مرحله فشارخون کمی بالاتر از حد طبیعی است و شما در معرض خطر هستید.

دیابت:

قند بالا یاعث تغییراتی در دیواره عروق و افزایش فشارخون می شود حدود 60 درصد از افرادی که مبتلا به دیابت  هستند  فشار خون بالا نیز دارند.

همچنین عوامل متعددی وجود دارد که شما نمی توانید تغییر دهید که تحت تاثیر فشار خون خود را، مانند وراثت است.

ب) عادات فردی:

عادات سالم باعث کاهش عوامل خطر و به دنبال آن کاهش فشارخون می شود.این موارد شرایطی است که شما قادر به تغییر و تعدیل آن ها هستید.

افرادی که رژیم غذایی متعدل،حرکات ورزشی ،زندگی کم استرس،وزن مطلوب دارند سالم تر هستند و مصرف سیگار،الکل باعث احتمال ابتلا به فشار خون بالا می شود.

ج) وراثت:

برخی شرایط تحت کنترل ما نیست و قادر به تغییر آنها نیستیم.سن،سابقه خانوادگی،جنسیت از این موارد هستند.

د)سدیم:

ما اغلب سدیم را از طریق نمک خوراکی دریافت می کنیم.ولی میزان آن در غذاهای رستوران ها و مواد غذایی حاوی نگهدارنده ها فراوان است.مصرف زیاد سدیم برای سلامتی مضر است و می تواند باعث ابتلا به فشارخون،بیماری های قلبی و سکته های مغزی شود.

دستورالعمل های کنونی رژیم غذایی برای بزرگسال بیان می کند که به طور کلی نباید بیش از 2300 میلی گرم سدیم در هر روز مصرف شودوهمزمان مصرف غذاهای غنی از پتاسیم، مانند میوه ها و سبزیجات در رژیم غذایی گنجانده شود. با این حال، اگر شما در گروه جمعیت زیر هستید، نباید بیش از 1،500 میلی گرم سدیم در هر روز، مصرف کنید و میزان پتاسیم مصرفی شما باید (4700 میلی گرم / روز) باشد.

• سن 51 سال یا مسن تر

• فشار خون بالا.

• مبتلا یان به دیابت

• بیماری مزمن کلیوی

یادمان باشد اکثر سدیمی که ما استفاده می کنیم از غذاهای آماده و رستوران هاست .حتما روی برچسب مواد غذایی را نگاه کنیم و سعی کنیم بیشتر از غذاهای خانگی استفاده کنیم.

چگونه از فشارخون بالا پیشگیری کنیم؟

اصلاح شیوه زندگی:

• خوردن رژیم غذایی سالم : تغذیه سالم می تواند به حفظ فشار خون طبیعی کمک کند. از میوه و سبزیجات تازه، که تامین کننده مواد مغذی از جمله پتاسیم و فیبر است، استفاده کنید و از خوردن غذاهایی که چربی های اشباع شده و کلسترول بالا دارند پرهیز کنید.

سدیم دریافتی خود را محدود کنید به یاد داشته باشید که بسیاری از غذاهای فرآوری شده و غذاهای رستوران حاوی سدیم بالا هستند.

مطالعات نشان داده اند که تبعیت از یک رژیم غذایی سالم می تواند باعث اصلاح فشارخون بالا شود.

• حفظ وزن سالم : داشتن اضافه وزن می تواند فشار خون شما را بالا ببرد. کاهش وزن می تواند به کاهش فشار خون کمک کند.

• از نظر جسمی فعال باشید: فعالیت بدنی می تواند به کاهش فشار خون کمک کند. توصیه شده که بزرگسالان باید حداقل 30 دقیقه فعالیت فیزیکیدر اکثر روزهای هفته داشته باشند.

• سیگار نکشید: سیگار کشیدن باعث آسیب رگ های خونی و سخت شدن سرخرگ ها می شود. علاوه بر این، سیگار کشیدن خطر مهمی برای بیمارهای قلبی و سکته مغزی است.

اگر شما سیگار نمی کشید، هیچ وقت آن را شروع نکنید. اگر شما سیگار میکشید، ترک سریع سیگار خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته مغزی را در شما کاهش دهد.

• پرهیز از مصرف الکل: نوشیدن الکل بیش از حد با فشار خون بالا مرتبط است.

آنچه شما می توانید انجام دهید:

• فشار خون خود را چک کنید. گرفتن فشار خون مهم است، زیرا فشار خون بالا اغلب هیچ نشانه ای ندارد.

پزشک شما می تواند فشار خون شما را اندازه گیری کند یا شما می توانید یک دستگاه تهیه کنید و خودتان اقدام به این امر کنید.

• پیشگیری یا درمان بیماری های زمینه ای:

- پیشگیری و درمان دیابت: شما می توانید با خوردن یک رژیم غذایی سالم، حفظ وزن سالم و فعالیت جسمانی خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهید.

- درمان فشار خون بالا : اگر شما در حال حاضر فشار خون بالا دارید، پزشک شما ممکن است داروهایی علاوه بر اصلاح شیوه زندگی، تجویز کند.

همه داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، بنابراین همیشه دارو را زیر نظر پزشک مصرف کنید.

یادمان باشد اصلاح شیوه زندگی به اندازه مصرف دارو مهم است.

محمد پرورش مسعود

مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی قم

واحد آموزش و پژوهش